Dane badawcze powinny mieć określoną licencję udostępniania, która precyzuje warunki korzystania z danego zbioru. Należy sprawdzić czy agencje finansujące badania nie wymagają stosowania określonych licencji. Dodatkowo należy upewnić się jaka jest polityka naszej instytucji odnośnie udostępniania danych.
Co trzeba ustalić, by udostępnić dane? Kto dysponuje prawami do zbioru danych:?
- Kontaktujemy się ze (współ)autorami
- Sprawdzamy regulacje między autorami a pracodawcą
- Rozważamy, czy występują prawa osób trzecich
Uwzględniamy również inne ograniczenia prawne:
- Czy występują dane osobowe? (anonimizacja)
- Na co wyrazili zgodę uczestnicy badania? (formularz zgody)
- Inne sytuacje, gdy nie wolno nam publikować danych (bezpieczeństwo kraju, gatunki chronione, tajemnica przedsiębiorstwa)
Dane w repozytorium możemy udostępnić:
1. Bez licencji: na zasadach dozwolonego użytku
Dozwolony użytek obowiązuje automatycznie – na mocy ustawy – gdy nie dołączymy żadnych dodatkowych oświadczeń prawnych.
2. Z licencją (np na otwartej licencji Creative Commons)
Przykładami otwartych licencji są licencje Creative Commons (CC) oraz licencje wolnego oprogramowania takie jak GNU General Public License version 2 (GPLv2) i licencja Massachusetts Institute of Technology (MIT license).
Creative Commons to międzynarodowy projekt, w ramach którego opracowano szereg licencji gotowych do wykorzystania. Przy ich stosowaniu należy pamiętać, że powstały one z myślą o utworach, a nie zbiorach danych, dlatego należy upewnić się, czy wybrana licencja pasuje do naszego zbioru.
- Uznanie autorstwa CC BY
Zezwala innym na rozpowszechnianie, zmienianie i tworzenie nowych utworów bądź zbiorów w oparciu o licencjonowany zasób, także w celach komercyjnych. Warunkiem jest oznaczenie autorstwa tego zbioru danych.
- Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach CC BY SA
Pozwala na kopiowanie, modyfikowanie oraz rozpowszechnianie zbioru pod warunkiem oznaczenia autorstwa i udostępniania danych zależnych na tych samych warunkach.
- Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych CC BY ND
Umożliwia innym ponowne wykorzystanie danych w dowolnym celu pod warunkiem oznaczenia autorstwa. Licencja nie pozwala jednak na modyfikowanie zbioru.
- Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne CC BY NC
Pozwala innym kopiować, modyfikować i rozpowszechniać zbiór danych tak długo, jak oznaczone będzie jego autorstwo oraz wykorzystywany będzie w celach niekomercyjnych.
- Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach CC BY NC SA
Pozwala innym kopiować, modyfikować i rozpowszechniać dane przy zastrzeżeniu że zarówno oryginalne jak i zmodyfikowane zbiory zostaną użyte w celach niekomercyjnych oraz że będą rozpowszechniane na takiej samej licencji.
- Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych CC BY NC ND
Jest to licencja najbardziej restrykcyjna spośród sześciu licencji CC. Pozwala jedynie na pobieranie zbioru danych i dzielenie się nim z innymi, pod warunkiem określenia autorstwa. Zbiór nie może być modyfikowany ani wykorzystywany komercyjnie
3. Z oświadczeniem o zrzeczeniu praw (np Creative Commons Zero)
Licencje Open Data Commons
Przygotowane przez Open Knowledge Foundation są zgodne z dyrektywami Unii Europejskiej w zakresie otwierania dostępu do baz danych. Są licencjami przygotowanymi specjalnie dla licencjonowania baz danych i oddzielnie traktują ochronę bazy i ochronę jej zawartości. Przygotowano trzy standardowe wersje licencji: przeniesienie do domeny publicznej i dwie licencje działające na zasadzie copyleftu – pewne prawa zastrzeżone.
- Public Domain Dedication and License (PDDL) – domena publiczna dla baz danych. Zakłada nieograniczoną możliwość pobierania, udostępniania i modyfikowania baz danych
- Open Data Commons Attribution License (ODC-By) – licencja, w której jedynym warunkiem kopiowania i modyfikowania bazy danych jest uznanie autorstwa
- Open Data Commons Open Database License (ODC – ODbL) – otwarta licencja zezwalająca na kopiowanie, przetwarzanie oraz rozpowszechnianie bazy danych pod warunkiem uznania jej autorstwa oraz upowszechniania na takich samych warunkach
„As open as possible, as closed as necessary”
Nawet jeśli dane z jakichś powodów nie mogą być udostępnione w modelu otwartym, wciąż możemy i powinniśmy zastanowić się nad innymi formami ich udostępnienia. Postępując zgodnie z zasadą as closed as necessary, as open as possible, możemy spróbować udostępnić je w modelu ograniczonego dostępu, np. wyłącznie do celów naukowych. Niektóre repozytoria pozwalają na udzielenie dostępu do danych konkretnemu, pojedynczemu użytkownikowi.
Dodatkowe informacje:
Udostępnianie danych badawczych – zagadnienia prawne – poradnik ICM